left
right
Apartament 1
-
+
Apartament 2
-
+
Apartament 3
-
+
Zamknij
Wybierz

W Regionie

Podhale – to rozległa kraina znajdująca się u podnóża Tatr, w dorzeczu górnego biegu Dunajca. Nazwa Podhale weszła w życie stosunkowo niedawno, bo dopiero w XIX w., a nawiązuje do położenia „pod-halami”, czyli górskimi pastwiskami, na których wypasa się owce. Wcześniej poszczególne odcinki określano nazwami własnymi potoków czy rzek, np. Biały Dunajec, Czarny Dunajec.

Podhale to niezwykła kraina, która jest odrębnym regionem kulturowym rozpoznawalna ze względu na zwyczaje, muzykę, sztukę, charakterystyczne stroje czy gwarę (gwarą mówi się tu zarówno w domach, szkołach czy urzędach). Folklor Podhala objawia się niemal we wszystkich dziedzinach życia: od pasterstwa (gdzie pojawiają się m.in. gazda, baca, juhas, honielnik, hala), poprzez słynne sery (bryndza, bundz, oscypek, redykałki), styl zakopiański, strój podhalański (koszule, spinki, portki, oblamki, serdaki), podania (gawęda o śpiących rycerzach, mnich z Morskiego Oka), po wiele innych.

Jednym z najlepiej widocznych elementów folkloru materialnego jest strój góralski. Dawniej górale chodzili w takich strojach na co dzień, obecnie robią to przy okazji świąt i ważnych uroczystości, np. wesela, pogrzeby, chrzciny.

Tradycyjny strój męski składa się z płóciennej koszuli z metalową spinką, jasnych portek z czarnymi lampasami po bokach i haftowanymi parzenicami na udach. Zimą mężczyźni noszą tzw. serdak, czyli kożuszek bez rękawów, z niebieskimi i czerwonymi haftami i skórzanym zapięciem lub cuchę, czyli płaszcz w kolorze białym lub czarnym, z lamówką i wypustkami. Przy okazji świąt górale zakładali odświętną kamizelkę z niebieskiego sukna. Zarówno w stroju codziennym, jak i świątecznym występują liczne zdobienia, takie jak: metalowe spinki z łańcuszkami przy koszuli, kolorowe hafty, gruby pas z mosiężnymi guzikami, filcowy kapelusz z muszelkami, kostkami lub łańcuszkiem. Górale nosili również wykonane z brunatnego lub białego sukna torby pasterskie.

Dawny strój damski składa się z cienkiej perkalowej koszuli z niskim kołnierzykiem i szerokimi rękawami, gładkiej spódnicy do kostek, z szerokimi fałdami, zwykle jasnoniebieskiej lub granatowej oraz kwiecistego gorsetu. Zamożne góralki nosiły gorsety z jedwabiu, a biedniejsze z perkalu. Na nogach góralki miały skórzane kierpce na sznurek, a zimą dodatkowo nosiły futro z owczych lub zajęczych skórek. Nieodłącznym elementem stroju są korale. Niegdyś wykonywane były tylko z prawdziwego koralowca, obecnie często są plastikowe. Bogate góralki dawniej nosiły nawet po kilka lub kilkanaście sznurów korali na raz, co świadczyło o ich zamożności.

Muzyka góralska wyróżnia się spośród muzyki innych regionów. Wpływ na nią wywarł folklor węgierski, morawski, rumuński i słowacki. Muzyki góralskiej można posłuchać na wielu festiwalach, ale również w wielu regionalnych restauracjach. Na przestrzeni lat mocno się zmieniła, jednak wciąż zachowane są jej tradycyjne i charakterystyczne elementy. W dawnych czasach muzyka góralska była zazwyczaj anonimowego autorstwa i powstawała w sposób spontaniczny, niejako samoistny. Często wynikała ona z życia codziennego i opowiadała o tym, co dla górali najbliższe i najcenniejsze. Zawierała motywy miłosne, śmieszne przyśpiewki, opowiadała o miłości do gór czy bandach zbójników. Muzyka instrumentalna i śpiewy obecne były przy uroczystościach rodzinnych, świętach i szczególnych wydarzeniach, stanowiły nieodłączny i ważny element życia kulturalnego. Z muzyką związane są różnego rodzaju obrzędy i tradycje, np. przyśpiewki swatów przed weselem, czy pieśni dożynkowe. Muzyka góralska przekazywana była z pokolenia na pokolenie, bez zapisu nutowego, w oryginalnej postaci, „na żywo”. Można to zauważyć w subtelnych różnicach tych samych pieśni i melodii w różnych rejonach Podhala.

Charakterystycznymi tańcami na Podhalu są góralski i zbójnicki, które wzajemnie się przenikają najczęściej z chęci uatrakcyjnienia pokazów tanecznych.

Taniec zbójnicki jest domeną mężczyzn. Tańczy go od 4 do 16 chłopów, którzy poruszają się po obwodzie koła, wykonując takie same ruchy. Charakteryzuje się nutami marszowymi i krzesanymi. Poszczególne elementy oddzielone są przyśpiewkami. Zwykle ma podobny przebieg: na początku jest marsz, w którym tancerze tworzą okrąg oraz ozwodny. Następnie wykonywana jest część właściwa, czyli wysokie skoki, głębokie przysiady z wyrzucaniem nóg do przodu oraz krzesanie. Taniec kończy się zieloną, czyli obracaniem się tancerzy. Jest to taniec energiczny i bardzo męczący, w którym jedyną przerwą jest taniec po kole i przyśpiewki.

Taniec góralski dawniej wykonywany był zwykle przez jedną parę, bowiem często tańczono go w domach, i w ich niewielkich izbach. Tancerze nie dotykają się, tylko poruszają się wokół siebie, zbliżając się i oddalając od partnera. Przebieg większości tańców góralskich jest podobny: rozpoczyna się przyśpiewką, która jest wykonywana jeszcze przed muzyką. Następnie tancerz lub prymista podaje nutę. Solowe figury przeważają u mężczyzn: ozwodny, krzesanie i zwyrtanie (obracanie). Przy ostatniej figurze tancerze na moment się obejmują, mężczyzna obraca partnerkę, przyklęka na jedno kolano i kłania się kapeluszem. Zdarza się, że do tańca wtrąca się inny tancerz, który ukłonem prosi o pozwolenie przetańczenia jednej figury z dziewczyną.

Prawdziwym  skarbem Podhala jest woda termalna, pochodząca z głębokości 1540-1620 m pod ziemią i mają temperaturę 37° C.

Facebook
Instagram